Er is al veel geschreven over leiderschap: regels, aanwijzingen, stijlen en biografieën van inspirerende leiders verspreid over de geschiedenis van de wereld. Maar er zijn sommige leiderschapsideeën die we zelf vaak niet herkennen en realiseren tijdens het lezen van boeken. Hier is een korte lijst van dingen die je dacht te weten over leiderschap.

1. Leiders komen in verschillende smaken

Er zijn verschillende type leiders en je zult er in je leven meer dan één tegen het lijf lopen.

Formele leiders zijn leiders die zijn gekozen worden. Denk in het bedrijfsleven aan managers, CEO’s, maar ook ministers en gemeenteraadsleden worden gekozen. En niet te vergeten de voorzitter van de raad van bestuur van de lokale voetbalclub. Zij zijn officieel (formeel) gekozen.

Informele leiders zijn de mensen waar we tegenop kijken vanwege hun wijsheid en ervaring zoals in het geval van ouderen in een stam of gemeenschap of onze grootouders. Maar ook bijvoorbeeld mensen die expert zijn ergens in of een bijdrage hebben geleverd aan een bepaald gebied, zoals Albert Einstein op het gebied van Theoretische Fysica en Leonardo da Vinci op het gebied van kunst.

Zowel formele als informele leiders oefenen een combinatie van verschillende leiderschapsstijlen uit.

Lewins drie basis leiderschapsstijlen: Autocratisch, Democratisch en Laissez Fair leiderschap.

Likerts vier leiderschapsstijlen: Exploitative en Authoritarian, Benevolent autocracy, Consultative en Participative

Golemans zes emotionele leiderschapsstijlen: Visionaire, Coachende, Affiliatieve, Democratische, Tempo vaststellende en de bevelvoerende.

2. Leiderschap is een proces van groei

Sommige mensen lijken wel geboren te zijn met leiderschapskwaliteiten. Zonder de juiste omgeving en invloeden zullen ze echter mogelijk niet hun volledig potentieel ontwikkelen. Dus net zoals je kunt leren fietsen kun je ook leren hoe je een leider moet worden en je leiderschapskwaliteiten verbeteren.

Kennis over leiderschapstheorieën en zekere vaardigheden kun je krijgen door het volgen van leiderschapsseminars, workshops, conferences en het lezen van boeken.  Dagelijkse omgang met mensen geven je de mogelijkheid te observeren en leiderschapstheorieën toe te passen. Door formeel en informeel te leren help je jezelf bij het verkrijgen van leiderschapsgedrag, inzicht te krijgen in wat leiderschap inhoud om op deze manier je leercyclus te vergroten. Je wordt niet van de één op andere dag een leider en dan stop je. Een leider worden betekent levenslange studie waar iedere dag nieuwe ervaring met zich mee brengt die je kennis, vaardigheden en gedrag op de proef stellen.

3. Leiderschap begint bij jou

De beste manier om leiderschapskwaliteiten te ontwikkelen is ze toe te passen in je eigen leven. Zoals het gezegde gaat “Geen woorden maar daden” staan leiders altijd in de schijnwerpers. Hou in gedachte dat je geloofwaardigheid als leider afhangt van je acties, je integriteit naar je familie, je vrienden en collega’s. De manier waarop je met je personeel omgaat en verantwoordelijkheden van de organisatie waar je voor werkt. En zelfs de manier waarop je met de schoonmaker spreekt of de koffie verkoper bij de Starbucks. Het herhalen van acties worden gewoontes. Gewoontes veranderen het karakter van een persoon. Stephen R. Covey’s boek 7 Habits of Highly Effective People geeft je uitstekende inzichten over hoe jij persoonlijk leiderschap kunt ontwikkelen.

4. Leiderschap is gedeelde verantwoordelijkheid

Leiderschap is niet de verantwoordelijkheid van één persoon, maar eerder een gedeelde verantwoordelijkheid onder de leden van het “opkomende” team. Een leider hoort bij een groep en ieder lid van deze groep heeft zijn of haar eigen verantwoordelijkheid binnen deze groep. Formele leiderschapsposities zijn alleen maar toegevoegde verantwoordelijkheden naast hun huidige verantwoordelijkheden binnen het team. Effectieve leiders vereisen dat alle leden van het team hun deel van het werk uitvoeren. Startend als een groepje individuen werken de leden en leiders samen om er een effectief team van te maken.

Als je er zo naar kijkt speelt sociale interactie een grote rol bij leiderschap. Leren samenwerken vereist voornamelijk vertrouwen tussen de leiders en leden van het groeiende team. Vertrouwen wordt gebouwd op je acties en niet door je woorden. Wanneer er wederzijds respect bestaat wordt geloof bevorderd en vertrouwen opgebouwd.

5. Leiderschapsstijlen hangen af van de situatie

Waarom werkt dictatorschap wel in Singapore, maar niet in Nederland. Naast de cultuur, normen en waarden, waarde systeem en vorm van overheid heeft de huidige situatie van het land ook effect op de leiderschapsstijlen die gebruikt worden bij de formele leiders. Er is geen regel dat er maar één stijl gebruikt kan worden. Meestal gebruiken leiders een combinatie van leiderschapsstijlen afhankelijk van de situatie. Tijdens nood situaties, zoals periodes van oorlog of calamiteiten is het maken van beslissingen een vorm van leven en dood. Daarom kan een leider het zich niet veroorloven alle afdelingen te raadplegen om tot een beslissing te komen.

De hele zaak is natuurlijk compleet anders ten tijde van vrede. Andere sectoren en andere delen van de overheid kunnen vrij overleggen en participeren in het leiden van het land.

Een ander voorbeeld is toonaangevend binnen grote bedrijven. Wanneer het personeel enorm enthousiast en gemotiveerd is, heeft een combinatie van een hoog delegerende en gematigde participerende stijl de voorkeur. Wanneer het personeel echter lage competentie en lage inzet toont is een combinatie van hoge coaching, hoge ondersteunende en hoge directionele stijlen noodzakelijk.

Nadat je herinnerd bent aan deze dingen hou dan in gedachte dat er altijd ideeën zijn waarvan we denken dat we ze weten. Dingen die we voor normaal aannemen, maar eigenlijk de meest bruikbare inzichten zijn over leiderschap.